POLSKIE BANKI

Według danych, które Komisja Nadzoru Finansowego opublikowała na początku ubiegłego roku, na terenie Polski działa 30 banków komercyjnych i 503 spółdzielcze.

Oczywiście na rynku działają także placówki zagranicznych banków oraz instytucji kredytowych. Patrząc z punktu widzenia potencjalnego klienta, większe znaczenie mają duże banki komercyjne.

Jednak nie zmieni to faktu, że w pewnych przypadkach dużo bardziej atrakcyjna będzie jednak oferta przedstawiana przez banki hipoteczne i spółdzielcze.

Jak wygląda obecnie rynek bankowy w Polsce i kto zarządza bankami? Sprawdźmy to.

Sytuacja na rynku bankowym w Polsce

Bank jest instytucją finansową, która ma prawo przyjmować depozyty, udzielać kredytów i wykonywać inne czynności zapisane w Prawie Bankowym.

Prawo Bankowe jest ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. i ma na celu regulowanie zasad tworzenia i sposobu organizacji banków oraz prowadzenia przez nie działalności. Banki podlegają także kontroli wykonywanej przez organy publiczne.

Biorąc pod uwagę fakt, że definicja banku może być użyta różnie, na terenie Polski działa kilkaset instytucji finansowych tego rodzaju, które są zróżnicowane pod względem struktury własności, zakresu oferowanych usług i roli pełnionej w gospodarce państwa.

Nadzór nad bankami działającymi na terenie Polski obejmuje Komisja Nadzoru Finansowego (od 1 stycznia 2008 r.), która kontroluje Prezes Rady Ministrów.

Poza Prawem Bankowym działalność w Polsce regulowana jest także przez inne ustawy, np.:
  • Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających;¹
  • Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim;²
  • Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.³

Wyniki finansowe banków w 2021 r. były bardzo dobre, ponieważ zyskowność sektora bankowego była 90% wyższa niż w roku 2020.

Powodem tego była zwiększona aktywność klientów, którzy korzystali z niskich stóp procentowych i częściej wnioskowali o kredyty hipoteczne oraz gotówkowe.

Polityka Narodowego Banku Polskiego i wybuch wojny na Ukrainie na początku 2022 r. wpłynęły negatywnie na akcję kredytową banków.

Według ekspertów jednak podwyżki stóp procentowych mogą przełożyć się na wyższe zyski, które są związane z rosnącym wynikiem odsetkowym. Jak prezentuje się sektor bankowy w 2024 r.?

Na rynku bankowym obecnie znajduje się:
  • 30 banków komercyjnych;
  • 503 banki spółdzielcze;
  • 36 placówek banków zagranicznych oraz instytucji kredytowych.

W całej sieci handlowej w Polsce znajduje się 5206 oddziałów i 2574 filii oraz innych punktów obsługi klienta, które łącznie zatrudniają więcej niż 142 tys. osób. Biorąc pod uwagę funkcję na rynku można wyróżnić:

Narodowy Bank Polski – jest on bankiem centralnym, umocowanym w konstytucji i pełniący rolę głównej instytucji Polski w zakresie bankowości. NBP emituje złotówkę i jest głównym bankiem w kraju. Nie świadczy on usług dla konsumentów, jednak emituje papiery wartościowe;

Banki instytucjonalne – są to zarówno banki jak i fundusze, które działają na podobnych zasadach co banki i wypełniają zadania, które zleca Polska lub Unia Europejska (np. Bank Gospodarstwa Krajowego). Tego typu banki są pośrednikami podczas przyznawania funduszy państwowych oraz unijnych, zabezpieczają kredyty i interweniują w sektorach, które są zagrożone;

Banki komercyjne – instytucje udzielające kredytów na wolnym rynku, proponujące lokaty i prowadzenie rachunków bankowych. Niektóre z nich są kontrolowane przez Państwo, inne należą do osób prywatnych lub są filiami banków zagranicznych. Zalicza się do nich np. Bank Pekao, Bank Millennium itp. Lista banków jest w miarę stabilna.

Banki hipoteczne – należą one do banków komercyjnych jednak ich specjalnością jest udzielanie kredytów hipotecznych. W większości zakładane są przez banki-matki prowadzące szeroką działalność komercyjną. W Polsce obecnie jest ich zaledwie kilka, np. PKO Bank Hipoteczny.

Banki spółdzielcze – niewielkie instytucje bankowe prowadzone w formie spółdzielni, które zrzeszają się w dwóch stowarzyszeniach (Grupa BPS i Spółdzielcza Grupa Bankowa). Zajmują się głównie działalnością lokalną, a największy w Polsce jest obecnie Krakowski Bank Spółdzielczy. Tego typu instytucje są mniej stabilne od konkurencji.

Poza wymienionymi wyżej bankami na rynku obecne są także przedsiębiorstwa i instytucje finansowe, które łatwo można pomylić z bankami. Są to:
  • Spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe;
  • Fundusze pożyczkowe;
  • Fundusze inwestycyjne;
  • Parabanki – również oparte na aplikacji mobilnej.

Konsumenci najczęściej mają styczność z usługami oferowanymi przez banki komercyjne.

Nie jest konieczne również pamiętanie o bankach hipotecznych, jednak w momencie zaciągnięcia kredytu hipotecznego może zdarzyć się, że umowa podpisywana jest właśnie z hipotecznym odpowiednikiem komercyjnego banku, jednak w praktyce nie ma to znaczenia.

Wszystkie banki komercyjne zobowiązane są do prowadzenia dla konsumentów darmowych rachunków rozliczeniowych, jednak większość z nich oferuje poza nimi znacznie szerszy zakres bezpłatnych usług.

Dzięki systemowi bankowemu obieg pieniądza w kraju jest prawidłowy, a konkurencja, która występuje między bankami komercyjnymi powoduje, że ceny ich usług są na umiarkowanym poziomie.

Jeśli chodzi chodzi o przychody banków, głównie pochodzą one z:
  • odsetek kredytowych;
  • opłat za obsługiwanie płatności.

Obecnie komercyjne banki dają możliwość realizowania płatności zdalnych i można obsługiwać je aplikacjami mobilnymi. Banki komercyjne zarabiają na różnicy w oprocentowaniu kredytów i depozytów.

Środki pochodzące z depozytów są zbierane od osób fizycznych i przedsiębiorstw i przekazywane do puli pieniędzy przeznaczonej na kredyty. Pewna część jest przechowywana jako rezerwa obowiązkowa.

Ze środków pochodzących z kredytów kupowane są dobra i usługi, a pozyskane w ten sposób pieniądze trafiają znowu do banku, gdzie po raz kolejny są dzielone na rezerwę i środki do wykorzystania na następne kredyty zwiększające konsumpcję.

Cały proces jest powtarzalny, dzięki czemu banki komercyjne kreują pieniądz. Sytuacja na rynku finansowym obecnie jest stabilna, szczególnie w sektorze bankowym.

Pojawiają się coraz to nowsze podmioty z ofertami rozwiązań bankowych, jednak duże banki szybko dostosowują ofertę do konkurencji.

Kto zarządza bankami w Polsce?

Komercyjne banki mają strukturę spółek akcyjnych, a ich właścicielami są akcjonariusze (osoby fizyczne i prawne). Udziałowcami wielu banków w Polsce są zagraniczne instytucje bankowe.

Aby założyć nowy bank wymagane jest zapewnienie znacznego zabezpieczenia finansowego oraz zatrudnienia osób o odpowiednich kompetencjach. Wszystko to sprawia, że nowe banki pojawiają się na rynku stosunkowo rzadko.

Zarządzaniem bankami zajmuje się zarząd na czele z prezesem. Dodatkowo funkcjonuje rada nadzorcza, której zadaniem jest pełnienie funkcji kontrolnej.

Posiada ona uprawniania pozwalające m. in. na ocenę sprawozdania zarządu z działalności spółki. Spółdzielcze banki działają na zasadzie spółdzielni, której członkami są jedynie osoby fizyczne.

Na bieżąco kontrolowane są przez zarząd, ale wpływ na podejmowanie kluczowych decyzji ma walne zgromadzenie udziałowców.

Różne typu banków mają swoje organizacje zawodowe, które je zrzeszają i reprezentują ich interesy jako grupy.

Banki działające w Polsce

Każdy Polak jest w stanie wymienić przynajmniej kilka banków działających w kraju, jednak zmiany jakie zachodzą na rynku nie są dostrzegalne przez każdego.

Niektóre banki znikają z rynku a na ich miejsce pojawiają się nowe, inne zostają przejęte przez zagraniczne instytucje. Doskonałym przykładem jest Bank Zachodni WBK, który w 2018 r. zmienił nazwę na Santander Bank Polska.

Z kolei Bank BNP Paribas przejął działalność Raiffeisen Bank Polska. W roku 2021 Pekao przejął Idea Bank, a Bank Pocztowy zlikwidował cyfrowy EnveloBank.

Zdecydowaną większość sektora finansowego stanowią banki uniwersalne, do których zalicza się głównie komercyjne i spółdzielcze.

Całkiem sporo jest także banków zagranicznych, a w ostatnim czasie odnotowano także coraz więcej nowoczesnych banków cyfrowych.

Banki z kapitałem zagranicznym

Największe instytucje bankowe z kapitałem zagranicznym działające na terenie Polski to:

mBank – powiązany z niemieckim Commerz Bankiem;
Santander Consumer Bank i Santander Bank Polska – filia hiszpańskiego banku, która powstała po przejęciu BZWBK;
Credit Agricole – filia banku francuskiego, który powstał po połaczeniu tamtejszych banków spółdzielczych;
BNP Paribas – filia banku, który powstał po prywatyzacji francuskiego banku państwowego;
Bank Handlowy (CitiBank, CitiHandlowy) – kontrolowany przez fundusz międzynarodowy;
Bank Millennium – przejęty przez portugalski bank komercyjny;
ING Bank Śląski – przejęty przez niderlandzki fundusz, który działa w branży ubezpieczeń i finansów.
Oprócz wyżej wymienionych w Polsce działają także mniej znane banki komercyjne, których działalność skupiona jest na wybranej grupie produktów bankowych:
Nest Bank – bank z kapitałem brytyjskim, którego celem jest kontynuacja usług oferowanych przez Polski Bank Przedsiębiorczości i FM Bank PBP;
Toyota Bank Polska – ma na celu ułatwienie finansowania zakupu samochodów, jednak oferta rozszerzona została o kredyty gotówkowe;
FCA Bank – utworzony przez koncern Fiat i Credit Agricole, by finansować zakup pojazdów;
HSBC Bank Polska – filia banku chińskiego, który wykupił Kredyt Bank.

Co ciekawe, podmioty zagraniczne mają możliwość oferowania typowo bankowych usług bez konieczności prowadzenia działalności bankowej w Polsce. Przykładem jest np. aplikacja walutowa Revolut i włoski oferent lokat Facto.

Warunkiem jest rejestracja na terenie Unii Europejskiej lub kraju, z którym UE ma odpowiednią umowę i spełnienie wymagań stawianych przez tamtejsze odpowiedniki Komisji Nadzoru Finansowego.

Praktycznie wygląda to tak, że prawo bankowe w UE jest w coraz większym stopniu zunifikowane i zagraniczne gwarancje bankowe traktowane są na równi z krajowymi.

Banki z polskim kapitałem

Kapitał, który w większości jest krajowy oferują nam banki:

  • PKO Bank Polski – największy w Polsce, udziały Skarbu Pństwa ok. 30%;
  • Bank Pekao – kontrolowany przez Skarb Państwa za pośrednictwem PZU i Polskiego Funduszu Rozwoju;
  • Alior Bank – kontrolowany w znacznej mierze przez PZU;
  • Bank Ochrony Środowiska – bank państwowy, który głównie pełni funkcję pomocniczą w zakresie dysponowania dopłatami i funduszami, jednak udziela również kredytów komercyjnych;
  • Bank Pocztowy – głównym udziałowcem jest Poczta Polska, pomocniczym PKO BP;
  • Plus Bank – mała instytucja kontrolowana przez spółki na Cyprze, jednak z polskim kapitałem;
  • Velo Bank – posiada marki Getin Bank i Noble Bank, a powstał w efekcie przymusowej restrukturyzacji tych podmiotów.
  • Bank BFG S.A.;

Oprócz tego zdecydowana większość banków spółdzielczych, które działają w Polsce posiada polski kapitał, jednak ich struktura własnościowa może się zmieniać.

Z czego to wynika? Banki prowadzone są jako spółki akcyjne i ich udziały są przedmiotem obrotu na giełdzie. Zazwyczaj jeżeli bank powiązany jest z państwowymi organami to Skarb Państwa posiada w nim od 30% do 35% udziałów.

Większość polskich banków z zagranicznym kapitałem zaczynała jako polskie banki jednak zostały przejęte przez duże międzynarodowe instytucje.

Najpopularniejszym sposobem wejścia na rynek polski jest wykupienie banku, który ma problemy finansowe.

Co ciekawe, kilka z powyższych instytucji ma w swojej ofercie konto bankowe przez internet od zaraz, które można aktywować bez wychodzenia z domu, bez dokumentów i podpisywania papierowej umowy.

Największe banki zagraniczne w Polsce

Na rynku znajdziemy także oddziały wielu banków zagranicznych. Najważniejsze z nich to:

Nordea Bank – Norwegia;
HSBC – Wielka Brytania;
Danske Bank – Dania;
Bank of China – Chiny;
CaixaBank – Hiszpania;
Société Générale – Francja;
UBS i Credit Suisse – Szwajcaria;
Haitong Bank – międzynarodowy bank inwestycyjny.

Zadaniem powyższych banków jest głównie obsługa firm i emisja oraz obrót papierami inwestycyjnymi. Siedziby banków znajdują się w największych miastach w Polsce.

Banki spółdzielcze

Jak wspomniano wcześniej obecnie w Polsce działają 503 banki spółdzielcze, dlatego nie sposób wymienić je wszystkie.

Zdecydowana większość z nich zrzeszona jest w jednej z dwóch grup: Grupie BPS i Spółdzielczej Grupie Bankowej. Do Grupy BPS, która zrzesza 311 banków należą:

  • Warszawski Bank Spółdzielczy;
  • Silesia Bank w Katowicach;
  • Bank Spółdzielczy w Kielcach;
  • Bank Spółdzielczy w Piasecznie;
  • SanBank Nadsański Bank Spółdzielczy;
  • Powiślański Bank Spółdzielczy w Kwidzynie.
Z kolei Grupa Bankowa SGB zrzesza 180 banków, wśród których są m.in.:
  • Bank Spółdzielczy w Białymstoku;
  • Zachodniopomorski Bank Spółdzielczy;
  • Lubusko – Wielkopolski Bank Spółdzielczy;
  • Bank Spółdzielczy w Gnieźnie;
  • Gospodarczy Bank Spółdzielczy w Gorzowie Wielkopolskim;
  • Bank Spółdzielczy Ziemi Kaliskiej;
  • Łódzki Bank Spółdzielczy;
  • Bank Spółdzielczy w Pułtusku;
  • Express Bank Spółdzielczy w Rzeszowie.

Banki internetowe

Ostatnimi czasy powstaje coraz więcej cyfrowych banków, z których usług skorzystać można jedynie przez Internet.

Pośród nich znajdziemy także fintechy, które oferują bardzo nowoczesne usługi finansowe. W Polsce do takich banków należą przede wszystkim:

Revolut – w ofercie znajdziemy rachunki osobiste i firmowe, aplikacje mobilną, która daje dostęp do zarządzania rachunkami, płatnościami i kartami oraz inwestowania w kryptowaluty;
Monese – w ofercie jest konto mobilne walutowe z kartą debetową;
Wise – oferuje wirtualne konto międzynarodowe z kartą obsługującą płatności w różnych walutach;
Raiffeisen Digital Bank – w ofercie znajdziemy szybkie pożyczki gotówkowe nawet do 100 tys. zł z okresem kredytowania do 10 lat, zaciągnięcie ich jest możliwe z poziomu specjalnej mobilnej aplikacji;
Aion Bank – aplikacja pozwala na otwarcie cyfrowego konta walutowego i oszczędnościowego oraz konta inwestycyjnego (do wyboru są 3 portfele inwestycyjne, które obejmują spółki i giełdy z całego świata).

Największe banki w Polsce

Mówiąc o największym banku w Polsce na myśl przychodzi zdecydowanie PKO BP, który dodatkowo posiada udziały w Banku Pocztowym. Inne duże instytucje tego typu to:

  • Bank Pekao SA;
  • Santander Bank;
  • ING Bank Śląski;
  • mBank;
  • BNP Paribas;
  • Bank Millennium;
  • Alior Bank;
  • Citi Handlowy;
  • VeloBank.

Oczywiście w skali UE niektóre z powyższych banków są większe od PKO BP (np. BNP Paribas). Nie zmienia to jednak faktu, że PKO BP jest zdecydowanym liderem w Polsce. Aktywa, które posiada PKO BP są prawie dwa razy większe niż innych banków na liście.

W największych bankach w Polsce otwartych jest po kilka milionów rachunków bankowych, a kapitały liczone są w dziesiątkach miliardów złotych.

Struktura bankowych grup kapitałowych jest skomplikowana, dlatego porównania wielkości banków mogą nieco różnić się od siebie, w zależności jakie kryterium zostanie przejęte.

Biorąc pod uwagę punkt widzenia konsumenta nie ma znaczenia, które miejsce na podium zajmuje dany bank.

Największe banki w Polsce zajmują także wysokie miejsca w rankingach zagranicznych i zdobywają odznaczenia w konkursach.

Przykładowo Bank Millennium zwyciężył w kategorii Claims Management w konkursie EFMA-Accenture Innovation in Insurance Awards 2018.

Czy duży znaczy lepszy?

Wielkość banku nie ma wpływu na jakość usług, które świadczy, a w rankingach wielokrotnie pojawiały się małe banki.

Patrząc pod kątem kredytów, lokat i podobnych usług atrakcyjność oferty nie jest wcale uzależniona od wielkości instytucji.

Sytuacja może ulec zmianie w przypadku np. wypłaty gotówki w bankomacie lub w czasie realizacji transakcji zagranicznej.

Duże komercyjne banki posiadają szeroką sieć współpracujących podmiotów i oddziałów, co znacznie może usprawnić korzystanie z wielu usług.

Najlepsze banki w Polsce – ranking 

Najlepszym bankiem jest ten, którego oferta obejmuje najbardziej wartościowe produkty: tanie kredyty, lokaty z wysokim oprocentowaniem, aplikacje mobilne i rachunki z dużą ilością darmowych udogodnień.

Nie sposób nie zgodzić się, że wyznacznikiem popularności banków jest liczba klientów i ilość posiadanych aktywów.

Osoby fizyczne i przedsiębiorstwa korzystające z usług danego banku powodują wzrost liczby aktywów i sprzedanych produktów. Nie sposób jednoznacznie wskazać najlepszego banku, ponieważ taka kategoria jest zbyt ogólna.

Nie warto także przywiązywać się do jednego banku, gdyż akurat sektor bankowy proponuje zdecydowanie więcej korzyści nowym klientom niż obecnym.

Bardzo często organizowane są rankingi, których zadaniem jest wyłonienie najlepszego banku w Polsce.

Najczęściej zajmują się tym prywatne firmy, które mają za zadanie przyznać bankom nagrodę Gwiazdy Bankowości, Złotego Bankiera czy Najlepszego banku dla firm.

Ostatnia edycja konkursu Gwiazdy Bankowości, której współorganizatorem był PwC przyniosła następujące wyniki:

  1. ING Bank Śląski
  2. Santander Bank Polska;
  3. mBank.

Banki obdarzone największym zaufaniem

Wybierając bank należy wziąć pod uwagę wiele czynników. Jednym z nich (najważniejszym) jest poczucie bezpieczeństwa.

Które banki w Polsce uznawane są za najbezpieczniejsze i najbardziej wiarygodne? Badania Polskiego Instytutu Badań Jakości z 2020 r. są to:

  • PKO BP;
  • Millennium Bank;
  • ING Bank Śląski.

Na zaufanie ma również wpływ przywiązanie klientów do danej instytucji. To samo badanie wskazuje, że najmniejsze chęci do zmiany banku na inny wyrażają klienci ING, Santander Banku i Millennium.

Banki, którym zagraża upadłość

Upadłości banków w Polsce zdarzają się raczej rzadko, ponieważ te instytucje, które mają problemy finansowe szybko poddawane są restrukturyzacji kończącej się zazwyczaj przejęciem przez silniejszy bank.

Przykładem takiej sytuacji był Idea Bank, który poniósł duże straty finansowe i musiał przejść przymusową restrukturyzację, którą wszczął Bankowy Fundusz Gwarancyjny pod koniec 2020 r.

W efekcie bank i jego klienci zostali przejęci przez Pekao. Obecnie BFG prowadzi przymusową restrukturyzację w dwóch bankach:

  • Podkarpackim Banku Spółdzielczym w Sanoku;
  • Banku Spółdzielczym w Przemkowie (zostanie przejęty przez SGB-Bank).

Jednym z większych wydarzeń w ostatnich latach były problemy banku BFG (Noble Bank, Getin Bank), który musiał przejść przymusową restrukturyzację i obecnie na rynku występuje pod nazwą Velo Bank. Przekształcenie w żaden sposób nie wpłynęło na bezpieczeństwo zdeponowanych środków i sytuację klientów detalicznych.

W przypadku pozostałych banków sytuacja jest dobra, co wynika z publikowanych sprawozdań finansowych. Wysoka inflacja i wzrost kosztów kredytowania spowodowały zapaść na rynku kredytów hipotecznych, jednak mimo to większość instytucji kredytowych nie odnotowała strat.

Dodatkowo banki w pewnym stopniu opanowały ten sektor rynku, który wcześniej należał do pożyczkodawców. Obecnie kredyt bankowy można uzyskać na tyle szybko, że klienci wolą wybrać takie rozwiązanie niż ”chwilówki”.

Ochrona środków zdeponowanych

Środki zgromadzone przez klientów banków do pewnej kwoty muszą być wypłacone nawet w sytuacji, gdy bank ogłasza upadłość.

W takiej sytuacji zobowiązania banku przejmuje Bankowy Fundusz Gwarancyjny będący towarzystwem ubezpieczeniowym wobec banków.

Banki zmuszone są do opłacania do BFG składek i nie można prowadzić działalności poza tym systemem. Klienci, którzy zdeponowali środki do kwoty 100 tys. euro (ok. 450 tys. zł) odzyskają je bezwzględnie.

Mimo, że bank ma obowiązek wypłacania środków klientom czasem zdarza mu się zwlekać. Na początku wojny między Rosją a Ukrainą banki stosowały limity wypłat z bankomatów, co znacznie utrudniało klientom dostęp do środków.

Obecnie poziom ochrony konsumenta jest znacznie wyższy niż np. kilkanaście lat temu, gdy upadek banku skutkował utratą środków. Obecnie taka sytuacja jest niemożliwa.

Podsumowanie

Banki komercyjne w Polsce stanowią mniej niż 10% wszystkich banków, jednak skupiają zdecydowaną większość klientów i ich aktywów, natomiast banki spółdzielcze prowadzą działalność lokalną.

Większość banków w Polsce ma akcjonariuszy, a główny właściciel kontroluje od 30% do 50% akcji. Wszystkie instytucje bankowe podlegają Komisji Nadzoru Finansowego i ubezpieczone są w Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.

Klienci mają możliwość wybierania ofert z różnych banków i powinni z tego korzystać. Przy wyborze tym należy kierować się przede wszystkim rzeczywistymi korzyściami (szczególnie w przypadku kredytów hipotecznych i lokat).

_________________________________________________

¹ https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20001191252

² https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19971400938

³ https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160000996

4.3/5 - 66 głosów
Ranking kont